تملیک‌ های شرکت Royal Dutch Shell

آخرین به‌روزرسانی: 21 فروردین 1402

در ادامه سری مقالات ثروت زایی از ادغام و تملیک پس از مقاله بررسی ادغام شرکت GlaxoSmithKline در این مقاله به بررسی تملیک‌ های شرکت Royal Dutch Shell می پردازیم.

Shell (رویال داچ شل) یکی از شرکت‌های پیشرو تولید انرژی در دنیا است. این شرکت یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های مستقل انرژی در گیر در کشف، توسعه، تولید، تصفیه و بازاریابی نفت و گاز طبیعی و همچنین، تولید و بازاریابی محصولات شیمیایی است. Shell از لحاظ ارزش بازار، جریان نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی و سطح تولید یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولید انرژی محسوب می‌شود. صدف شانه‌گونِ خاص Shell، علامتی تجاری بود که از اوایل قرن بیستم مورداستفاده آن شرکت قرار گرفته بود.

بخش‌های مختلف عملیاتی شرکت Shell شامل بخش سوخت‌های یکپارچه، بخش‌های بالادستی، پایین‌دستی و بخش شرکتی است. بخش سوخت‌های یکپارچه به مدیریت سوخت‌های نفت و گاز و فرصت‌های استخراجی انرژی‌های جدید و فعالیت‌های مرتبط به گاز مایع (ال‌ان‌جی) و تبدیل گاز طبیعی به بنزین (گازولین) و سایر محصولات دیگر را مدیریت می‌کند.

بخش انرژی‌های جدید در توسعه سوخت‌های جدید جهت سیستم حمل‌ونقل همانند زیست سوخت‌های پیشرفته، سوخت هیدروژن و شارژ باتری‌های وسایل نقلیه و انرژی‌های از منابع غیر کربنی مثل باد و نور خورشید فعالیت می‌کند. بخش بالادستی موارد استراتژیکی چون نفت و گاز معمولی، آب‌های عمیق و آب‌های سطحی را تحت پوشش قرار داده است.

بخش پایین‌دستی تمرکز خود را بر محصولات نفتی و شیمیایی قرار داده و همچنین، فعالیت‌های مرتبط با ماسه‌های نفتی که شامل استخراج قیر طبیعی از ماسه‌های نفتی معدنی و تبدیل آن به نفت خام مرکب است را مدیریت می‌نماید. بخش پروژه‌ها و فناوری ارائه‌دهنده خدمات و قابلیت‌های فن آوری جهت فعالیت‌های بالادستی و پایین‌دستی سوخت‌های یکپارچه است.

شرکت Royal Dutch Shell تاخیر در واگذاری پالایشگاه تگزاس به Pemex مکزیک را تایید کرد

Shell شرکت نفتی با خدماتی یکپارچه عمودی است (خدماتی هم شامل اکتشاف انرژی خام و تصفیه و تولید و توزیع آن می شود.). شرکت Shell بخصوص در حوزه پایین‌دستی با شرکت‌هایی در بیش از 100 کشور دنیا از کسب‌وکاری به شدت غیرمتمرکز برخوردار بوده است. جدول 14.1 جزئیاتی از درآمدهای شرکت Shell را باتوجه ‌به بخش‌های مختلف آن نشان می‌دهد.

در سال 2017 Shell هزینه تحقیقات و توسعه‌ای برابر با 922 میلیون دلار داشت. این شرکت دارای 10450 حق انحصار تکمیل شده و در انتظار تکمیل بود. Shell در سال 2017 سود سهامی بالغ‌ بر 15.6 میلیارد دلار را توزیع نمود. این شرکت برنامه‌های برای بازخرید سهامی به میزان حداقل 25 میلیارد دلار در طی سال‌های 2017 تا 2020 دارد.

ارقام ارائه شده به میلیون دلار می‌باشند.

ادغام و تملیک‌های انجام شده توسط شرکت Shell Group

در سال 1919 شرکت Shell کنترل شرکت Mexican Eagle Petroleum را به دست گرفت. در سال 1921 شرکت سهامی با مسئولیت محدود Shell Mex شکل گرفت تا محصولاتی تحت نام شل و ایگل برندز را در بازار انگلستان عرضه کند. در سال 1929 شرکت Shell Chemicals تأسیس شد.

شکل‌گیری Royal Dutch Shell Group

شرکت Royal Dutch Shell Group از طریق ترکیب دو شرکت رقیب یعنی شرکت Royal Dutch Petroleum و شرکت Shell Transport and Trading انگلستان در سال 1907 به وجود آمد. شرکت Royal Dutch در سال 1890 و شرکت Shell Transport and Trading در سال 1897 تأسیس شده بود.این شرکت ترکیبی به‌عنوان شرکت ثبت شده دوگانه‌ عمل می‌کرد به این شکل که شرکت‌ های ترکیب شده همچنان وجود قانونی داشتند اما به‌عنوان یک واحد دارای شراکت در امور تجاری عمل می‌کردند.

در شرکت ترکیب شده 60 درصد مالکیت به Dutch group تعلق داشت درحالی‌که Shell Group تنها مالک 40 درصد از شرکت ترکیب شده بود؛ بنابراین از 1907 تا 2005، شرکت Royal Dutch Petroleum و شرکت Shell Transport and Trading پی‌ال‌سی به‌عنوان دو شرکت مادر گروه شرکت‌هایی که جمعاً Royal Dutch/Shell Group نامیده می‌شد عمل می‌کردند. شعب این دو شرکت مادر، مسئول اجرای فعالیت‌های عملیاتی این شرکت‌ها بودند.

در سال 2005 شرکت Royal Dutch Shell تبدیل به تنها شرکت مادر شرکت ترکیبی Royal Dutch Petroleum و شرکت Shell Transport and Trading شد. Royal Dutch Shell به‌عنوان یک شرکت با سهامی عام در انگلستان و ولز ثبت شده و مقر آن در شهر هاگه در هلند قرار گرفت. این گروه به‌سرعت در تمامی دنیا گسترده شد. شرکت‌های بازاریابی مختص آن در اروپا و بسیاری از بخش‌های آسیا یافت می‌شد. عملیات اکتشاف و تولیدات این شرکت در بخش‌هایی از روسیه، رومانی، ونزوئلا، مکزیک و ایالات متحده گسترش پیدا کرد.

شرکت Shell Group به دنبال برملاشدن گزارش رسواگرانه ای در باره اغراق درمورد ذخایر نفتی‌اش دچار تجدید ساختار شد تا شرکت مادر جدیدی به نام Royal Dutch Shell PLC را ایجاد نماید. اولین ظهور سهام این شرکت در بازار بورس لندن و دومین در بازار بورس آمستردام صورت گرفت. فرایند ادغام در ژوئیه سال 2005 تکمیل شد. صاحبان اصلی شرکت‌های خود را از لیست بازارهای بورس مربوطه حذف کردند. در ژوئیه سال 2005 سهام شرکت Shell Transport and Trading از فهرست بازار بورس لندن و در همان حال  سهام شرکت Royal Dutch Petroleum از بازار بورس سهام نیویورک حذف گردید.

در 28 ژوئن سال 2005 سهام‌داران برای ادغام شرکت‌های مادر هلندی و انگلیسی شرکت Shell رأی دادند. تقریباً 96 درصد از سهام‌داران انگلیسی و 97 درصد از سهام‌داران هلندی موافق پایان ساختار شراکت دوگانه شرکت Shell PLC بودند. نتیجه این تغییر وضعیت شرکتی با یک هیئت‌مدیره، یک رئیس هیئت مدیره و یک مدیرعامل بود.

رئیس هیئت‌مدیره قبلی گروه دوگانه جرون وان در ویر به مدیرعامل اجرایی گروه ادغام شده تغییر مقام داد. آد جیکوبز رئیس هیئت‌مدیره ناظر رویال داچ به مدیر غیرموظف تغییر مقام داد. شرکت ادغام شده ارزشی برابر با 120 میلیارد پوند (219 میلیارد دلار آن زمان) داشت.

جریان ادغام در 20 ژوئیه سال 2005 تکمیل شد. با پخش خبر ادغام، سهام شرکت Shell
Transport and Trading  3.2 درصد و سهام Royal Dutch Petroleum  3.5 درصد افزایش پیداکرد. خبر اولیه ادغام در تاریخ 28 اکتبر سال 2004 پخش شد. در جلسه عمومی سالیانه که در تاریخ 28 ژوئن سال 2005 انجام شد موافقت سهام‌داران هر دو شرکت کسب گردید.

هدف از این معامله مدیریتی شفاف‌تر با ساختاری ساده‌تر بود که شامل هیئت‌مدیره ای کوچک‌تر و ساختار مدیریت ارشدی ساده‌تر با تنها یک رییس هیِئت مدیره غیرموظف و یک مدیر عامل و همچنین، خطوط واضح و شفاف ریاستی می‌شد. این معامله همچنین، با هدف افزایش انعطاف‌پذیری در انتشار سهام و بدهی‌ها انجام گرفت. انتظار می‌رفت این شرکت واحد سهامی عام انتشار سهام و بدهی‌ها را که بر پایه بورس و اوراق بهادار ثبت شده بودند، تسهیل نماید.

شرایط معامله

معامله تحت تأثیر نحوه پیشنهاد تبادل سهام از سوی شرکت Royal Dutch Shell و از سوی دیگر با نحوه قرارداد ارفاقی شرکت Shell Transport بر اساس بند 425 از قانون شرکت‌ها قرار گرفت. شرایط معامله منعکس‌کننده مالکیت 60:40 شرکت Royal Dutch/Shell Group توسط شرکت Royal Dutch و Shell Transport بود.

شرکت Royal Dutch Shell دو نوع سهام عادی داشت، سهامA  و سهام B. سهام‌داران بر اساس شرایط معامله دو سهام A در مقابل هریک از سهامی بی‌نام (دروجه‌حامل) Royal Dutch و یا پیشنهاد خرید سهام Royal Dutch ثبت شده در هاگه هلند دریافت کردند. سهام‌داران یک سهم رسید سپرده آمریکایی درجه A در مقابل هر پیشنهاد خرید سهام ثبت شده Royal Dutch نیویورک دریافت کردند. سهام‌داران میزان 0.28733 سهام B  در مقابل هر سهام عادی شرکت Shell Transport دریافت کردند. سهام‌داران همچنین، میزان 0.861 سهم رسید سپرده آمریکاییB در مقابل هر رسید سپرده آمریکایی شرکت Shell Transport دریافت کردند.

ادغام در تاریخ 20 ژوئیه سال 2005 تکمیل شد. قیمت سهام در ابتدا پس از اعلام خبر ادغام کاهش پیدا کرد و بعد به‌سرعت همان‌طور که بازده تجمعی نشان می‌دهد افزایش پیدا کرد (نمودار 14.1)

تملیک های انجام شده توسط شرکت BG Group

ریشه‌های شرکت BG به زمانی برمی‌گردد که شرکت British Gas PLC شرکت Centrica را واگذار گرد و شرکت BG PLC در سال 1997 تأسیس شد. در سال 1999 شرکت به‌عنوان BG Group PLC نام‌گذاری شد. BG Group PLC  یک شرکت نفت و گاز انگلیسی چند ملیتی‌ بود که مقر آن در شهر ردینگ در انگلستان قرار گرفته بود. BG Group در 25 کشور در سراسر آفریقا، آسیا، اروپا، ایالات متحده و آمریکای جنوبی فعالیت داشت. این شرکت سالیانه حدود 680000 بشکه نفت تولید می‌کرد. شرکت BG بزرگ‌ترین عرضه کنند گاز مایع به ایالات متحده بود. نام BG Group در فهرست بازار بورس لندن درج شده و یکی از صد شرکت‌ ثابت شاخص بورس اوراق بهادار فایننشال تایمز (FTSE 100 Index) بود.

BG Group ذخایر تأیید شده‌ای به مقدار 2.6 میلیارد بشکه نفت دارا بود. این شرکت در اکتبر سال 2000 دچار تجدید ساختاری مجدد شده و به شرکت Lattice Group and BG Group تغییر نام داد. شرکت Lattice مالکیت شرکت نقل‌وانتقال گاز Transco و شرکت مهندسی و متخصص مشاوردر صنعت گاز به نام Advantica و همچنین، سایر شرکت‌های املاک و نقل‌ و انتقال آن‌ها را از آن خود کرده بود.

شرکت BG Group مالکیت میدان‌های گازی و دارایی‌های وابسته به آن را از آن خود کرده بود. در سال 2002، شرکت Lattice با شرکت National Grid ادغام شد تا شرکت National Grid Transco را به وجود آورد که بعدها در سال 2005 به National Grid تغییر نام داد. شرکت BG Group اساساً در اکتشاف و استخراج گاز طبیعی و نفت و تولید گاز مایع طبیعی درگیر بود. شرکت این محصولات را به مشتریان عمده‌ای چون خرده‌فروشان عرضه‌کننده گاز و شرکت‌های تولید الکتریسیته به فروش می‌رساند.

در هشتم آوریل سال 2015، شرکت Royal Dutch Shell قصد خود برای تملیک شرکت BG Group به مبلغ 47 میلیارد پوند (70 میلیارد دلار آمریکا) را به شکل عمومی اعلام کرد. این تملیک جایگاه مالی شرکت Shell را از لحاظ سرمایه بازار به‌عنوان دومین شرکت نفتی غیردولتی در دنیا بعد از Exxon Mobil بالا برد و حتی از شرکت Chevron جلوتر رفت.

این تملیک در تاریخ فوریه سال 2016 تکمیل شد. ترکیب‌شدن شرکت Shell و BG Group دو سبد دارایی پراهمیت جهانی را که شامل تولید نفت و پروژه‌های گازی و متخصصین آب‌های عمیق و گاز مایع طبیعی می‌شد را گرد هم آورد. این تملیک به شرکت Royal Dutch Shell جای پای مسلطی در محدوده برزیل هم عطا کرد. تملیک شرکت BG موقعیت Shell را در بازار به‌سرعت درحال‌رشد گاز مایع تقویت کرد و آن را به بزرگ‌ترین شرکت نفتی خارجی در برزیل مبدل کرد.

شریک اصلی Shell در برزیل شرکت نفت دولتی Petrobras بود. بر اساس قانون، Petrobras کنترل بیش‌ترین حجم از منابع نفتی پیش نمکی که زیر لایه‌های ضخیمی از سنگ و نمک در زیر سواحل برزیل نهفته بود را در دست داشت. این شرکت با ذخیره حدود 15 میلیارد بشکه نفت تأیید شده در رتبه بعد از ونزوئلا در آمریکای جنوبی قرار می‌گرفت. Shell به‌قصد تملیک دارایی‌های میدان‌های نفتی نقشه‌هایی برای کسب‌وکاری سودآور از نفت خام با قیمت پایین در سر داشت.

شرکت BG پیش‌ازاین در برزیل پیشروی‌هایی کرده بود چرا که اولین شرکتی بود که در منطقه سانتوس باسین که از نفت غنی بود سرمایه‌گذاری‌هایی انجام داده بود. این تملیک تولیدات شرکت Shell را به میزان 20 درصد افزایش داد. Shell برنامه‌هایی برای حذف صدها شغل از گروه ترکیب شده در سر داشت و می‌خواست 30 میلیارد دلار از دارایی‌ها را در سال‌های 2017 تا 2020 به فروش برساند تا بتواند هزینه‌های معامله را کسب کرده، سهام را بازخرید نموده و سود سهام را تامین کند.

اکنون که دنیا به سمت منابع انرژی پاکیزه‌تری می‌رفت شرکت Shell به طرز استراتژیکی چشم به بازار به‌سرعت درحال‌رشد گاز مایع در دهه‌های آینده دوخته بود. انتظار می‌رفت این تملیک تا سال 2020 تولید نفت و گاز شرکت Shell را به میزان تقریبی 4.7 میلیون بشکه نفت افزایش دهد. این معامله موقعیت شرکت را در مواردی چون گاز مایع طبیعی، کسب‌وکار نفتی در برزیل و دارایی‌های آب های عمیق تقویت کرد.

شرکت همچنین، قادر به کاهش هزینه‌های ترکیبی پیش از مالیات و بهبود درآمدها به میزان 3.5 میلیارد دلار شد. این ادغام زمانی انجام شد که قیمت نفت در حال کاهش و حذف برخی شغل‌ها در این صنعت امری اجتناب‌ناپذیر بود. شرکت Shell اعلام کرده بود که حدود 2800 شغل را به دلیل تملیک حذف خواهد کرد.

تقریباً 99.5 درصد از سهام‌داران شرکت BG به معامله ادغام رأی مثبت دادند. در حدود 83 درصد از سهم‌داران شرکت Shell در جلسه عمومی سهام‌داران با انجام معامله موافقت کردند. پس از رأی‌گیری ارزش سهام شرکت BG 3.4 درصد افزایش یافت درحالی‌که سهام نوع B‌ شرکت Shell 5.4 درصد افزایش پیدا کرد در مقایسه با شاخص بازار سهام که در دوره فوق‌الذکر 4.2 درصد افزایش پیدا کرده بود.

انتظار می‌رفت این تملیک تا سال 2018 با کاهش هم‌پوشانی در محدوده‌های شرکتی، مدیریتی و آی‌تی باعث به‌وجود آمدن صرفه‌جویی در هزینه‌ها به مبلغ 3.5 میلیارد دلار شود. این تملیک از زمان ادغام شرکت Exxon با شرکت Mobil در سال 1988 از بزرگ‌ترین تملیک‌ها در این بخش به‌حساب می‌آمد.

این معامله دو بازیگر بزرگ شرکت‌های بین‌المللی نفت و گاز مایع را ترکیب کرد تا شرکت صنعتی بسیار بزرگی به وجود آورند. تخمین زده شد که تا پایان سال 2018، شرکت ترکیب شده فروش 44 میلیون تن در سال گاز مایع طبیعی را در دست بگیرد که آن را به بزرگ‌ترین فروشنده گاز مایع طبیعی در دنیا تبدیل می‌کرد.

تمرکز شرکت Shell بر نفت آب‌های عمیق بود. در سال 2015 تقریباً 60 درصد تولیدات شرکت BG در تولیدات گازی خلاصه می‌شد. انتظار می‌رفت که این حجم از تولیدات گازی تا سال 2025 به میزان 50 درصد کاهش پیدا کند چراکه میدان‌های نفتی پیش نمکی برزیل در حال وارد شدن به جریان تولید بودند. تا سال 2025 برزیل در سبد ترکیبی که مسئول 13 درصد از کل تولیدات شرکت BG/Shell است به موقعیت بزرگ‌ترین کشور دست خواهد یافت. در سال 2016 شرکت Royal Dutch Shell اعلام کرد که قصد دارد به‌عنوان تغییر استراتژی ناشی از تملیک شرکت BG Group از عملیات نفت و گاز در ده کشور خارج شود.

شرایط توافق‌نامه معامله

تملیک در تاریخ دوشنبه پانزدهم فوریه سال 2016 عملی شد. در روز جمعه دوازدهم فوریه سال 2016، سهام‌داران شرکت BG Group 383 پنی به شکل وجه نقد به‌علاوه 0.4454 سهام نوع B شرکت Royal Dutch Shell در برابر هر سهمی که از BG Group داشتند دریافت کردند. برای محصولاتی که ارجاع به سهام شرکت BG Group داشتند، ارجاع‌هایی برای سهام نوع B شرکت Royal Dutch Shell صورت گرفت. قیمت توافقی سهام نوع B شرکت Royal Dutch Shell برای آن برنامه‌های سهام همان قیمت‌های توافقی شرکت BG Group بودند که ضرب‌ در 1.43500 شده بودند.

ارزش نظری نهایی سهام شرکت BG در بازار بورس اوراق بهادار لندن در دوازده فوریه سال 2016 به شکل زیر محاسبه شد:

ارزش نظری سهام شرکت BG = 383 پنی + (ارزش نهایی سهام B‌ شرکت Royal Dutch Shell در تاریخ 2016/02/12 * 0.4454)

ازآنجاکه قیمت نهایی سهام B شرکت Royal Dutch Shell در آن تاریخ 1526  بود این محاسبه به مقدار زیر ختم شد: 383+(0.4454*1562)=1062.68.. برای اینکه نسبت آن به قیمت توافقی سهام اصلی شرکت BG اعمال شود این محاسبه را در نظر می گیریم:

((1062.68–383)*(1/0.4454)) /1062.68 = 1.43599

معامله در ابتدا در تاریخ هشتم آوریل سال 2015 اعلام شد. تصاحب از روز دوشنبه پانزدهم فوریه 2016 عملی شد.

ارزش سهام شرکت Royal Dutch Shell در طی دوره چهارروزه تا یک‌روزه پیش از اعلام خبر ادغام بین 0.2 تا 1.9 درصد افزایش پیدا کرد. بازده در روز ادغام و یک روز بعد از آن 3.4- درصد و 0.7- درصد بود. پس از آن ارزش سهام در روزهای بعد تا 6+ روز بعد از اعلام خبر ادغام بین 0.1 تا 2.8 درصد افزایش پیدا کرد.

جدول 14.2  بازده سهام شرکت Royal Dutch Shell در طی دوره تملیک شرکت BG

بازده تجمعی در طی دوره سه‌روزه (1- تا 1+) 3.40- درصد (جدول 14.3) و در سایر دوره‌های زمانی کوتاه‌تر بازده تجمعی سهام مثبت بوده است. در دوره‌های زمانی طولانی‌تر این تحلیل بازده تجمعی منفی بوده است (نمودار 14.2).